Αρχαία Αγορά

Η αρχαία αγορά αποτελούσε το οικονομικό, πολιτικό, θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο της αρχαίας πόλης της Κέρκυρας και βρισκόταν κοντά στα δυο λιμάνια της, το Υλλαϊκό και του Αλκινόου. Τμήματά της αποκαλύφθηκαν ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα και αργότερα στις αρχές και τα μέσα του 20ου, όταν πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές ανασκαφές. Σήμερα σώζεται το πλακόστρωτο δάπεδο του ανοικτού τμήματος της αγοράς και λείψανα κτηρίων, τα οποία προσφέρουν μια αποσπασματική εικόνα του χώρου.
Η πρώτη κατοίκηση στην περιοχή, σύμφωνα με θραύσματα κεραμικής και τμήματα τοίχων, φαίνεται ότι αρχίζει στα τέλη του 8ου αι. π.Χ. Στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους, η αγορά αποκτά πλακόστρωτο δάπεδο και ανεγείρονται κτήρια δημόσιου χαρακτήρα, ενώ στους ρωμαϊκούς χρόνους κτίζεται μια στοά ιωνικού ρυθμού, ένα καμπυλόγραμμο οικοδόμημα, πιθανόν βουλευτήριο ή ωδείο, καθώς και λουτρικά συγκροτήματα στην ευρύτερη περιοχή της.
Στο χώρο της αγοράς και πάνω στα θεμέλια του καμπυλόγραμμου οικοδομήματος ιδρύεται στα μέσα του 6ου μ.Χ. αιώνα μια πεντάκλιτη ξυλόστεγη βασιλική.

Η αρχαία αγορά εκτείνεται από τη λιμνοθάλασσα του Χαλικιόπουλου (το αρχαίο Υλλαϊκό λιμάνι) στα δυτικά και φτάνει μέχρι τον κόλπο της Γαρίτσας (το λιμάνι του Αλκινόου) στα ανατολικά. Στα δυτικά ο αρχαιολογικός χώρος οριοθετείται από το ορατό τμήμα της οχύρωσης της αρχαίας πόλης, το γνωστό σαν τείχος της Νεραντζίχας, που σώζεται πάνω σε χαμηλό λοφίσκο νότια του αεροδρομίου της Κέρκυρας. Ανατολικά του τείχους έχουν αποκαλυφθεί ένα μεγάλο τμήμα από το πλακόστρωτο της αγοράς της αρχαίας πόλης και λείψανα διαφόρων οικοδομημάτων της. Στο ανατολικό άκρο της αρχαίας αγοράς ο επισκέπτης συναντά τμήμα των αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων, ενώ πιο νότια βρίσκεται συγκρότημα λουτρών των ρωμαϊκών χρόνων (το καλύτερα σωζόμενο κτήριο της εποχής στην περιοχή). Στην περιοχή της Παλαιόπολης, όπως είναι φυσικό, συναντάμε ένα πλήθος από μνημεία του παρελθόντος και έχουμε την δυνατότητα να αποκτήσουμε μια ιδέα της εξέλιξης και της ακμής της πόλης. Πιό σημαντικά από αυτά είναι:

–Ο αρχαϊκός ναός της Αρτέμιδας Γοργούς· έργο των αρχών του 6ου αι. π.Χ. και ένας από τους πρωϊμότερους ολόλιθους δωρικούς ναούς της πατρίδας μας, ήταν ο ναός της προστάτιδας της πόλης. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το τείχος της Νερατζίχας. Το εντυπωσιακό και φημισμένο αέτωμα του ναού φυλάσεται και εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, όμως ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει στον αρχαιολογικό χώρο τον μεγάλο βωμό (έναν από τους πιο καλοδιατηρημένους στην Ελλάδα).

–Το σπάνιο στο είδος του ταφικό μνημείο του Μενεκράτη (6ος αι. π.Χ.), με την εξαιρετικά διατηρημένη κυκλική λιθοδομή και την μοναδική του κωνική στέγη. Ο Μενεκράτης ήταν σημαντική προσωπικότητα της αρχαϊκής κοινωνίας της Κέρκυρας, που οι συμπολίτες του τον τίμησαν μετά θάνατον με αυτό το μοναδικό στην Ελλάδα μνημείο. Στο μνημείο σώθηκε αρχαϊκή επιγραφή δέκα στίχων, μία από τις αρχαιότερες ελληνικές επιγραφές.

–Η παλαιοχριστιανική βασιλική (5ος αι.) της Παλαιόπολης είναι από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής. Παρόλο που φυσικά σώζονται μόνο ερείπια από αυτήν, είναι αρκετά εντυπωσιακό μνημείο. Ο ναός ήταν κτισμένος στο κέντρο της ρωμαϊκής αγοράς της Κέρκυρας και πολύ κοντά στο λιμάνι. Πρόκειται για πεντάκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος, διπλό νάρθηκα, αίθριο, προκτίσματα και πλούσιο γλυπτό και ψηφιδωτό διάκοσμο· ήταν δηλαδή ένα πολύ επιβλητικό συγκρότημα στα χρόνια της ακμής του. Στα μεσαιωνικά χρόνια γνώρισε πολλές καταστροφές από τους επιδρομείς του νησιού και ξανακτίσθηκε τον 11ο αι., ενώ τον 15ο αι. αποτέλεσε καθολικό μεγάλου μοναστηριακού συγκροτήματος. Ο ναός βομβαρδίστηκε κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

–Ο ναός των Αγ. Ιάσονος και Σωσιπάτρου, που κήρυξαν τον Χριστιανισμό στην Κέρκυρα τον 1ο αι. είναι το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Κέρκυρας. Τυπολογικά, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του δικίονου (δίστυλου) σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο, καθώς ο τρούλος στηρίζεται σε τοίχους και δυτικά σε δύο κίονες, ένα σχετικά σπάνιο τύπο στον ελλαδικό χώρο. Μάλιστα, αποτελεί ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και αρχαιότερα δείγματα αυτού του τύπου, πράγμα που του δίνει μιαν ιδιαίτερη αρχαιολογική αξία. Στο εσωτερικό της εκκλησίας φιλοξενούνται σημαντικές εικόνες του Εμμανουήλ Τζάννε και του Μιχαήλ Δαμασκηνού, κορυφαίων εκπροσώπων της κρητικής μεταβυζαντινής τέχνης. Εντυπωσιακό είναι και το μαρμάρινο μπαρόκ τέμπλο του ναού· έργο του 18ου αιώνα.